Mozaika incəsənət və memarlıqda həmişə mühüm rol oynayıb. Azərbaycanda sovet dövrünün mozaika irsinə gəlincə, burada tariximizin unikal, zəngin mədəni müxtəliflik və texniki bacarıq səhifəsi açılır.

Sovet dövründə mozaika müxtəlif memarlıq obyektlərini və ictimai yerləri, o cümlədən dövlət qurumlarını, mədəniyyət evlərini, teatrları, abidələri, yaşayış binalarını, parkları və ictimai yerləri bəzəyirdi. Azərbaycanda həmin dövrə aid mozaikalar indi də qorunub saxlanılır.

SSRİ dövründən qalan parlaq mozaikalardan biri də Cəfərov qardaşları küçəsindəki uşaq parkında yerləşir. “Azərbaycan xalq nağılları” adlı bu mozaika 1983-cü ildə yaradılıb. Onun müəllifi Vaqif Məmmədovdur. Bu unikal sənət əsəri uşaqların və böyüklərin diqqətini cəlb edən müxtəlif mövzuları əks etdirir. Uşaq parkındakı mozaika balacaların təxəyyülünün inkişafına töhfə olub, yaradıcı təfəkkürə təkan verib və həm gənc, həm də yaşlı ziyarətçilərə sevinc bəxş edib.

Uşaq meydançasını bəzəyən rəngarəng mozaika işi qiymətli kiçik yerli sənət əsəri idi. Ancaq 2010-cu ilə qədər bu məkan əvvəlki gözəlliyini və cazibəsini itirərək tərk edildi. Amma vəziyyətinə baxmayaraq, bu rəngarəng panno bu gün də diqqəti cəlb edir və şəhərin bəzəyi olaraq qalır.

İstedadlı rəssamlar və sənətkarlar sayəsində 1960-1990-cı illər arasında digər heyrətamiz mozaika şah əsərləri də yaradılıb, onlar indi də öz rəngarəngliyi və bənzərsizliyi ilə şəhər sakinlərini heyran edir. Rəssamların canlı və yaradıcı əsərləri zamanın ruhunu və dövrün mədəni meyillərini əks etdirən müxtəlif mövzu və üslubları əhatə edirdi.

Həmin onilliklərdə yaradılmış bir çox mozaika kompozisiyaları müasir tarixi, mədəni ənənələri, milli elementləri, elmi nailiyyətləri, tərəqqini əks etdirən hadisələrə həsr olunmuş, həmçinin mücərrəd və fantastik süjetləri təsvir etmişdir.

Sovet İttifaqı dövründə mozaika əsasən smaltdan yaradılıb. Bu, yüksək gücü və ətraf mühitin təsirlərinə qarşı müqaviməti ilə xarakterizə olunan tutqun qeyri-şəffaf şüşədir. Smalt çox məşhur material idi, davamlılığı və parlaq rəngləri sayəsində mozaika kompozisiyaları yaratmaq məqsədilə istifadə olunurdu. Bu material sayəsində mozaika uzun illər öz cəlbedici görünüşünü saxlaya bilib, memarlıq obyektlərinin və ictimai yerlərin etibarlı və davamlı bəzəyinə çevrilib.

Həmin dövrdə yaradılmış mozaika panelləri öz orijinallığı, sənətkarlıq üslubu və parlaq rəngləri ilə insanı valeh edir. Bu sənət əsərləri öz dövrünün tarixini və mədəniyyətini əks etdirməklə yanaşı, həm də gələcək nəsillər üçün qoruyub saxlamalı olduğumuz irsimizin bir hissəsidir. Onlar öz dəyərini və cəlbediciliyini bu günə kimi qoruyub saxlamaqla, həm də Azərbaycanın memarlıq landşaftının və mədəni irsinin ayrılmaz hissəsinə çevrilib.