XƏBƏRLƏR

Özbəkistandakı Heydər Əliyev adına Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin (AMM) təşəbbüsü ilə “Mədəniyyət va Mərifət” televiziya kanalında “Oltin koprik Ozarbayjon” adlı veriliş yayımlanıb.

AZƏRTAC xəbər verir ki, verilişdə dili, dini, mədəniyyəti, adət və ənənələri bir-birinə yaxın olan xalqlarımızın tarixi dostluğu, Türk dünyasının aparıcı ölkələri olan Azərbaycan və Özbəkistanın ortaq dəyərləri geniş işıqlandırılıb.

Proqramda hər iki ölkənin alimləri tariximizə, ədəbiyyatımıza nəzər salıb, Nizami Gəncəvi, Əlişir Nəvai, Məhəmməd Füzuli, Babarəhim Məşrəf, Hüseyn Cavid, Qafur Qulam kimi şəxsiyyətlərin ədəbi əlaqələrimizin inkişafında xidmətlərindən söhbət açıblar.

Daşkənddəki Əlişir Nəvai adına Özbək Dili və Ədəbiyyatı Universitetinin (ÖDƏU) dosenti, Füzuli adına Mərkəzin direktoru Gülbahar Aşurova Prezident İlham Əliyev tərəfindən 2021-ci ilin “Nizami Gəncəvi” ili elan olunması, Özbəkistanda Prezident Şavkat Mirziyoyevin Sərəncamı ilə böyük özbək şairi Əlişir Nəvainin 580 illik yubileyinin geniş qeyd olunması haqqında məlumat verib.

AMM-nin direktoru Samir Abbasov xalqlarımızın dostluğu və dövlətlərimiz arasında yüksək səviyyəli əməkdaşlıqdan danışıb. O, həm orta əsrlərdə, həm də XX əsrdə mədəni-ədəbi əlaqələr, sovet dövründə ölkələrimizdə keçirilən ədəbiyyat-sənət dekadaları, mədəniyyət günləri, müstəqillik illərində bu istiqamətdə görülən işlər, dövlət başçılarının qarşılıqlı səfərləri, əməkdaşlıq əlaqələrinin daha da inkişafı barədə məlumat verib.

Verilişdə AMEA-nın Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun professoru Almaz Ülvi Binnətova Özbəkistanla ədəbi əlaqələr və bu istiqamətdə görülən işlər haqqında söhbət açıb.

Proqramda ÖDƏU-də yaradılan Məhəmməd Füzuli adına Azərbaycan Mərkəzinin fəaliyyəti geniş işıqlandırılıb.

Verilişdə Özbəkistanın tanınmış ədəbiyyatşünas alimləri Mamatqul Hazratqulov, İslom Yoqubov, Abdulla Uluqov, Azərbaycan alimləri Paşa Kərimov, Akif Azalp, Ümid Mirzəyev və digərlərinin müsahibələri də yer alıb.

Qırğızıstan Prezidenti Sadır Japarov Rusiya Prezidentinin beynəlxalq mədəni əməkdaşlıq üzrə xüsusi nümayəndəsi, Dövlətlərarası Humanitar Əməkdaşlıq Fondu (DHƏŞ) İdarə heyətinin həmsədri Mixail Şvıdkoy, Azərbaycanın Rusiyadakı səfiri, DHƏŞ-ın sədri Polad Bülbüloğlu və DHƏŞ-in icraçı direktoru Anatoli İksanovla görüşüb.

AZƏRTAC xəbər verir ki, Sadır Japarov fondun Qırğızıstandakı fəaliyyətini yüksək qiymətləndirib, Müstəqil Dövlətlər Birliyi ölkələri arasında mədəni sahədə əlaqələrin möhkəmlənməsində DHƏŞ-in böyük rolu olduğunu bildirib.

Dövlət başçısı deyib ki, fond hər il Qırğızıstanda mədəni sahədə keçirilən 5-6 layihəni maliyyələşdirir. Gələn il keçiriləcək “Karakol - MDB-nin mədəniyyət paytaxtı” layihəsi də fond tərəfindən maliyyələşdiriləcək.

Prezident Sadır Japarov bildirib ki, ölkələr arasında dostluq və əməkdaşlığın genişləndirilməsi sahəsindəki xidmətlərinə görə Mixail Şvıdkoy “Danaker”, Polad Bülbüloğlu “Dostluq” ordenlərinə layiq görülüblər, Anatoli İksanov isə Qırğızıstan Respublikasının Fəxri Fərmanı ilə təltif edilib.

Ordenləri və Fəxri Fərmanı təqdim edən Qırğızıstan Prezidenti, onlara bundan sonrakı fəaliyyətlərində uğurlar arzulayıb.

“Kyiv Book Art Fest” Beynəlxalq Kitab Festivalında görkəmli Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin “Leyli və Məcnun” poemasının ukrain dilinə tərcümə olunmuş kitabının təqdimatı olub.

AZƏRTAC xəbər verir ki, dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin anadan olmasının 880 illiyi münasibətilə Prezident İlham Əliyevin Azərbaycanda 2021-ci ilin "Nizami Gəncəvi ili" elan edilməsi haqqında Sərəncamından irəli gələrək Ukraynada “Yaroslavov Val” nəşriyyatında işıq üzü görən "Leyli və Məcnun" kitabı Azərbaycan Dövlət Tərcümə Mərkəzinin layihəsidir.

Ukraynanın əməkdar incəsənət xadimi, tanınmış yazıçı, tərcüməçi Aleksey Kononenko Ukrayna-Azərbaycan ədəbi prosesinin inkişafının əhəmiyyətindən və Azərbaycan Dövlət Tərcümə Mərkəzinin buna verdiyi son dərəcə əhəmiyyətli töhfəsindən danışıb. Onun sözlərinə görə, “Leyli və Məcnun” poemasının ukrain dilində nəşri Nizami Gəncəvi irsinin dərindən öyrənilməsi baxımından əhəmiyyətlidir.

Layihənin məsul katibi Marina Qonçaruk isə çıxışında bildirib ki, kitabın nəşri Ukrayna-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına xüsusi önəm verir. Nizami Gəncəvi dünyəvi mütəfəkkir olduğu üçün bu cür layihələrin gerçəkləşdirilməsi olduqca vacibdir.

Tədbirin sonunda iştirakçılara Mərkəzin Ukraynada və digər ölkələrdə işıq üzü görmüş kitablarının nüsxələri təqdim olunub.

Qeyd edək ki, kitabı ukrain dilinə görkəmli Ukrayna şairi və mütərcimi Leonid Pervomayski tərcümə edib. Kitabın redaktoru Qriqori Quseynov, “Ön söz”ün müəllifi isə Aqafangel Krımskidir.

Gürcüstanın populyar “İverioni” ədəbiyyat portalı Azərbaycanda elan olunmuş “Nizami Gəncəvi İli” ilə əlaqədar gürcü dilində Tbilisidə işıq üzü görmüş “Leyli və Məcnun” kitabı haqqında məlumata və əsərə yazılmış “Ön söz”ə səhifə ayırıb.

AZƏRTAC xəbər verir ki, Gürcüstanın zəngin ənənəli “İverioni” nəşriyyatında işıq üzü görmüş kitabı orijinaldan gürcü dilinə, görkəmli gürcü şərqşünası, professor Maqali Todua tərcümə edib. “Ön söz”ün müəllifi professor Xəlil Yusiflidir.

“YARAT” Müasir İncəsənət Məkanının təşkilatçılığı ilə Bakıda ilk dəfə keçirilən I Küçə Fotoqrafiyası Festivalı çərçivəsində, məşhur fotojurnalist, Azərbaycanın ən yaxşı müasir fotoqraflarından olan Fərid Xayrulinə (1947-2020) həsr olunmuş xatirə sərgisi açılıb.

AZƏRTAC xəbər verir ki, tədbir “İçərişəhər” Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi, “İçərişəhər” Muzey Mərkəzi, Bakı şəhərindəki Rusiya İnformasiya-Mədəniyyət Mərkəzi, həmçinin Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin Muzey Mərkəzinin birgə dəstəyi ilə həyata keçirilib.

Tanınmış jurnalist Rahib Azəri çıxışında Fərid Xayrulinlə başlayan tanışlığından söz açıb. Bildirib ki, o, Fəridi Bakıda keçirilən caz festivallarından tanıyır: “İstənilən şəxs foto çəkə bilər, ancaq peşəkarın əlində şəkillər tam başqa cür alınır. O, ifaçılarla işləyərkən fotolar onun istədiyi kimi alınsın deyə onlara səhnə mədəniyyətini öyrədir, səhnədə necə dayanmaq məsləhətlərini verirdi. Mən onun emalatxanasında olarkən heç kimə göstərmədiyi şəkilləri görmüşdüm. O, fotoları haqqında danışmağı, onları təqdim etməyi sevirdi”.

Rahib Azəri qeyd edib ki, Fərid Xayrulin bütün yaradıcılıq fəaliyyəti ərzində ölkəmizin fotosalnaməsini yaradıb. Həmçinin çoxsaylı xarici səfərlərdə fotoreportajlar hazırlayaraq, daim coşqun hadisələrin mərkəzində olub. “Fərid Xayrulin, qaynar nöqtələrdə, o cümlədən Şuşada, Xankəndidə, Ağdamda, Xocalıda olub, onun kadrları 20 Yanvar faciəsini əks etdirib. Xayrulin TASS və “Reuters” daxil olmaqla, bir çox tanınmış xəbər agentlikləri ilə sıx əməkdaşlıq edib”, - deyə R.Azəri vurğulayıb.

Bildirib ki, Fərid Xayrulin Azərbaycanın Əməkdar mədəniyyət işçisi, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi, Azərbaycan Fotoqrafları Birliyi və Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının üzvü, Həsən bəy Zərdabi adına mükafatın laureatı, “Humay” mükafatının birinci laureatı, “Qızıl Arqus” mükafatının və çoxsaylı respublika və xarici fotosərgilərin mükafatlarının sahibidir. Onun fərdi sərgiləri dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən Rusiya, Mərakeş, Çin, İran, İsveçrə, Almaniya, Kuba və Meksikada keçirilib. Fərid Xayrulin SSRİ Fotorəssamları İttifaqının İdarə Heyətinin və SSRİ Jurnalistlər İttifaqının üzvü olub. Əsərləri Almaniyada, İsraildə, ABŞ-da, Böyük Britaniyada, Rusiyada və digər ölkələrdə dövlət və özəl qalereyaları bəzəyir.

Onun “Neftin haqqı” adlı ekoloji silsiləsi Böyük Britaniya XİN Ekologiya Departamenti nəzdindəki muzeyə daxil olan fotoqrafiya sənətinin ilk əsəri olub, bundan əvvəl orada yalnız rəsm əsərləri nümayiş etdirilmişdir.

F.Xayrulinin bir sıra kitabların müəllifi olduğunu deyən Rahib Azəri qeyd edib ki, fotoqrafın əsərləri “Azərbaycan mənim səxavətli diyarımdır”, “Şahdəniz”, “Müasir Azərbaycan memarlığı”, “Xocalı soyqırımı” kimi bədii və tarixi nəşrləri bəzəyir. Onun əsərləri mütəmadi olaraq böyük şəhərin reklam lövhələrində və kütləvi informasiya vasitələrinin səhifələrində görünür.

“İçərişəhər” Muzey Mərkəzinin direktoru Əminə Məlikova bildirib ki, Fərid Xayrulinin “İçərişəhər” Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi ilə sıx əməkdaşlıq edib. “Bugünkü tədbirin Şirvanşahlar Sarayı Kompleksində keçirilməsi təsadüfi deyil. O, aramızda olmasa da onunla bağlı olan xatirələrimiz bizimlə qalacaq. Fəridin ailəsi onun xatirə gecəsində iştirak etməsə də haqqında deyilən sözlər onlara çatdırılacaq”.

Əməkdar incəsənət xadimi, kinooperator Rafiq Qəmbərov deyib: “Mən foto çəkməyi sevdiyim üçün Xayrulinlə yoldaşlığımız yarandı və 50 ilə yaxın davam etdi. Fərid Xayrulin özünü fotoqraf deyil, fotojurnalist adlandırırdı. Onun özünəməxsus bir fotoqraf olması burada sərgilənən şəkillərdə üzə çıxır. Çünki o, gördüklərini deyil, hiss etdiklərini çəkirdi. Elə bunun nəticəsi idi ki, təcrübəli fotoqrafın lentə aldığı kadrlar həyatın bir parçası kimi canlı təsir bağışlayırdı”.

Qeyd edək ki, avqustun 30–dan sentyabrın 5-dək Şirvanşahlar Sarayı Kompleksinin birinci həyətində davam edən xatirə sərgisində, fotoqrafın şəxsi kolleksiyasından 40-dan çox əsəri nümayiş olunur.

Agent 007 Ceyms Bond haqqında 25-ci filminin final treyleri “Bondiana”nın yutubdakı rəsmi kanalında yerləşdirilib.

AZƏRTAC xəbər verir ki, “Ölmək vaxtı deyil” (No Time to Die) adlanan yeni filmdə baş rolu Deniel Kreyq ifa edir. Filmin dünya premyerası sentyabrın 28-də olacaq, onu Londonda Albert-Hollda göstərəcəklər.

Süjetə əsasən, Ceyms Bond operativ xidmətdən uzaqlaşır və Yamaykada yaşayır. Bu vaxt onun Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsindən olan köhnə dostu kömək xahişi ilə adaya gəlir və vəziyyət dəyişir. Oğurlanmış alimin xilası üzrə missiya Bondun nadir texnoloji silaha malik olan sirli cinayətkarın tələsinə düşməsi ilə nəticələnir.

Agent 007-nin macəraları haqqında “Doktor Nou” (Dr. No) adlı ilk film ekranlara 1962-ci ildə çıxıb. Hazırda rejissor Sem Mendesin “bondiana” seriyasından sonuncu filmi olan “007: Spektr” (Spectre, 2015) dünya prokatında 880 milyon ABŞ dolları qazanıb. Kinoseriyanın ümumi kassa yığımları isə 10 milyard dolları ötür.

Sentyabrın 1-də Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə Binəqədi rayonunda şəhid Zamin Rəhimovun adına inşa olunan bulağın açılış mərasimi keçirilib.

AZƏRTAC xəbər verir ki, mərasimdə dövlət himni səsləndirilib və şəhidin xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad olunub.

Tədbirdə çıxış edən Cəbrayıl rayonu icra başçısının birinci müavini Arif Fərzəliyev şəhidin qəhrəmanlığından söz açıb: “O, Qarabağda döyüşərkən şəhid olmağa deyil, mənfur düşməni məhv etməyə getmişdi. Qoy, şəhid valideynləri başlarını dik tutsunlar, çünki hamımız onlarla fəxr edirik. Şəhidlər haqqında hekayələr, povestlər yazılmalı, adları dərslik kitablarına salınmalıdır”.

Milli Məclisin deputatı Ceyhun Məmmədov isə bildirib ki, uzun illərdir Cəbrayılın işğal olunması gününün acısını yaşayırdıq, amma indi 8 noyabr - Qələbə bayramını qeyd edəcəyik.

“Şəhidlik uca məqamdır və hər kəsə bu adı qazanmaq nəsib olmur. Bu gün dövlət səviyyəsində şəhid ailələrinə və qazilərimizə böyük qayğı göstərilir. Dövlətimiz hər zaman onların yanındadır”, - deyə C.Məmmədov vurğulayıb.

Qarabağ Əlilləri, Müharibə Veteranları və Şəhid Ailələri İctimai Birliyinin Cəbrayıl rayonu filialının sədri Səbuhi Hüseynov şəhid Zamin Rəhimovun vətənpərvər ruhda böyüdüyünü deyib. Bildirib ki, sentyabrın 27-də Vətən müharibəsi başlayanda bir çox igid oğullarımız kimi, Zamin Rəhimov da ön cəbhəyə yollanıb: “Doğma ocaqlarından köçkün düşmələri balaca Zaminin yaddaşına əbədi olaraq yazılmışdı. Onun ən böyük arzusu işğal altındakı torpaqlarımızın, o cümlədən doğma yurdu Cəbrayılın düşməndən azad olunması idi. Bu istəklə döyüşlərdə böyük şücaət göstərdi, əzmlə vuruşdu. Oktyabrın 4-də Cəbrayıl şəhəri işğaldan azad edildi. Oktyabrın 8-də Zamin Cəbrayıl rayonu ərazisində gedən döyüşlərdə şəhidlik zirvəsinə ucaldı”.

Tədbirin sonunda şəhidin atası Vahid Rəhimov və mərasim iştirakçıları bulaqdan su içiblər. Cəbrayıl rayonu Mahmudlu kənd uşaq musiqi məktəbinin şagirdləri Zamin Rəhimovun xatirəsinə həsr olunmuş şeirlər səsləndiriblər.

Ötən əsrin 80-ci illərini Şuşa tarixinin qızıl dövrü adlandırsaq, heç də yanılmarıq. Həmin illərdə şəhərin şeiriyyətlə, musiqi ilə dolu mədəni həyatında dərin iz qoyan, bu yurda yeni həyat verən, onu zinətləndirən iş, böyük ədəbi hadisə Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır: Böyük şair Molla Pənah Vaqifin məqbərəsinin açılışı və Vaqif Poeziya Günləri.

1981-ci ilin axırlarında Molla Pənah Vaqifin məqbərəsinin tikintisi başa çatdırıldı və bununla da şəhərin müasir memarlığına əzəmətli bir abidə daxil oldu. Bir neçə aydan sonra isə məqbərənin, eyni zamanda, Poeziya evinin və bir sıra mədəniyyət obyektlərinin təntənəli açılışı oldu.

Tədqiqatçı-jurnalist Vasif Quliyev ötən əsrin 80-ci illərində baş verən həmin hadisələri xatırlayaraq AZƏRTAC-ın müxbirinə deyib: “1982-ci ilin yanvarın 14-nü şuşalılar hələ də unutmayıblar və həmin tarix onların xatirəsindən heç vaxt silinməyəcək. Xalqımızın böyük oğlu Heydər Əliyevin gəlişini səbirsizliklə gözləyən minlərlə insan öz əziz qonağını layiqincə qarşılamaq və yerləşdirmək üçün böyük hazırlıq işləri görmüşdü. Şuşalılar küçələrdə, yol kənarlarında, ağacların altında, evlərin eyvanlarında özlərinə yer eləyir, bu böyük şəxsiyyətə sonsuz məhəbbət və ehtiramlarını bildirirdilər. Bu, heç də səbəbsiz deyildi. Axı, o, Şuşanı həmişə özünə doğma sayırdı. Vaqifin məqbərəsinin açılışında iştirak etmək üçün Bakıdan Şuşaya Mərkəzi Komitənin Büro üzvlərindən, çoxsaylı ədəbiyyat və incəsənət xadimlərindən ibarət böyük bir heyəti də özü ilə gətirmişdi.

… Şuşa “qar çiçəyi”nə bələnmişdi. Lopa-lopa güclü yağan qar şəhərə xüsusi bir gözəllik verirdi. Amma buz bağlamış yollar maşınların gediş-gəlişinə imkan vermirdi. Bunu görən yerli camaat Heydər Əliyevin əyləşdiyi maşını “Xan qızı bulağı”nın qarşısından “Güllü bağ”ın qabağınadək qucaqlarında çıxarmışdılar. Maşın karvanı Cıdır düzü tərəfə istiqamət götürdü. Şuşadakı qarlı havaya baxmayaraq tədbir yüksək səviyyədə keçdi. Ölməz Səməd Vurğunun

Qalxacaq, şairim, bir gün heykəlin,

Bizim Qarabağın Cıdır düzündə.

Vaqif canlanacaq onun üzündə...-

misraları yazılmış lövhə məqbərənin görümlü yerindən asılmışdı. Alqış səsləri altında dahi Üzeyir Hacıbəylinin “Koroğlu” operasının uvertürası dağlarda, daşlarda, dərələrdə əks-səda verdi, əsrarəngiz Qarabağ çöllərinə yayıldı. Heydər Əliyev məqbərənin qarşısındakı lenti kəsdi, sonra nitq söylədi və dərin məzmunlu çıxışının sonunda bunu əlavə etdi: “Şuşa təkcə şuşalılar üçün yox, bütün azərbaycanlılar üçün, vətənini, millətini sevən hər bir azərbaycanlı üçün əziz bir şəhərdir, əziz bir torpaqdır, əziz bir abidədir. Şuşanı çox sevirəm. Mən hər hansı bir rayona yox, yalnız Şuşaya tez-tez gələ bilərəm və özü də ailə üzvlərimlə birlikdə. Çünki bu şəhər mənə doğmadan doğmadır. Və sizə söz verirəm ki, tez-tez gələcəyəm, heç vaxt da köməyimi əsirgəməyəcəm. Şuşa abidələr şəhəridir. Diyarın zəngin tarixi ilə bağlı hər şeyi qorumaq, qədim tikililəri bərpa etmək lazımdır”.

Bu kəlamlar onun Şuşa qalasına və şuşalılara ünvanladığı ürək sözləridir.

Sonra Heydər Əliyev bildirdi ki, bu qarlı havada şəhəri maşınsız, piyada gəzəcək. Elə də oldu. O, bir neçə obyektin, o cümlədən Poeziya evinin açılışında iştirak etdi. “Vaqif məqbərəsi” ədəbi birliyinin üzvləri ilə görüşdü, onların şeirlərini dinlədi. Elə oradaca gənc yazarlar hər il Şuşada Vaqif poeziya günlərinin keçirilməsini təklif etdilər. Bu təklifi çox yaxşı qarşılayan Heydər Əliyev onunla tədbirə gələn yazıçılara - Mirzə İbrahimova, İsmayıl Şıxlıya məsləhət gördü ki, şuşalı gənclərin bu arzusunu nəzərə almaq və bu ənənəni hər il davam etdirmək lazımdır. Hər il Şuşada Vaqif Poeziya Günləri keçirilməlidir. Sonra əlavə etdi ki, özü də gəlib iştirak edəcək.

Həqiqətən də, o gündən böyük bir mədəni tədbirə start verildi və Heydər Əliyev həmin il iyulun 29-da Şuşaya gəldi. Şuşaya yenidən öz şərəfli gəlişi, elm, ədəbiyyat, incəsənət xadimlərini, ailə üzvlərini - həyat yoldaşı Zərifə xanımı və oğlu - indi Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevi də gətirməsi onun bu diyara və milli ədəbiyyatımıza, tariximizə diqqətinin daha bir təzahürü idi.

Minlərlə şəhər sakini qonaqları salamlayırdı”.

Tədqiqatçı-jurnalist həmin günün yaddaqalan bəzi epizodlarını xatırlayaraq deyib: “Tədbir keçirilən vaxt Şuşanın qocaman sakinlərindən biri, 86 yaşlı el ağsaqqalı “Dağ İsmayıl” ləqəbli çayçı İsmayıl Əlişov addım-addım tribunaya sarı gələrkən mühafizə xidmətinin əməkdaşları onun qarşısını kəsmək istədilər. Bu, Heydər Əliyevin gözündən yayınmadı. Tədbir başa çatandan sonra o, İsmayıl kişini yanına çağırtdıraraq soruşdu: “Bəlkə, mənə bir sözün var?” İsmayıl kişi dedi ki, Heydər müəllim, əvvəla Şuşaya xoş gəlmisiniz! Sizdən bir təvəqqem var ki, bura tez-tez gələsiniz, həm də əlidolu gələsiniz. Burada belə xeyirxah işlər görmək üçün çoxlu vəsait də ayırasınız. Heydər Əliyev gülə-gülə dedi: “İsmayıl əmi, sizə söz verirəm ki, tez-tez gələcəyəm, heç vaxtda köməyimi Şuşadan əsirgəməyəcəm”. Çayçı İsmayıl kişi onun əllərindən bərk-bərk yapışaraq evinə qonaq dəvət etdi. Bu təklifi çox səmimi qəbul edən Heydər Əliyev “sağlıq olsun, sonra gələndə qonaq olaram” dedi.

Azərbaycanın görkəmli şair və yazıçılarının, tanınmış müğənni və musiqiçilərinin Cıdır düzündəki çıxışları və konsertləri də unudulan deyil. Lütfiyar İmanov, Zeynəb Xanlarova, Arif Babayev, Ədalət Nəsibov, Teymur Mustafayev, Amaliya Pənahova, Əliabbas Qədirov və başqalarının iştirakı poeziya bayramına daha bir gözəllik və rəngarənglik bəxş etdi.

Sonra Cıdır düzündə böyük konsert oldu. Zeynəb Xanlarova oxuyanda bərk yağış yağmağa başladı. Buna baxmayaraq, Heydər Əliyev ailəsi ilə birlikdə onu axıradək dinlədi, ağsaqqallardan kimsə dedi ki, yoldaş Heydər Əliyev, siz Şuşaya gələndə sanki təbiət cuşa gəlir. Birinci dəfə qar yağmışdı, indi isə leysan yağdı. Xahiş edirəm bir də gələndə elə edin ki, günəşli hava olsun. Heydər Əliyev gülümsəyərək “söz verirəm ki, bundan sonra Şuşaya günəşli gündə gələcəyəm!” dedi.

Qonaqların növbəti tanışlığı Saatlı məscidində fəaliyyət göstərən “Vaqif çeşməsi” ədəbi birliyinin üzvləri ilə oldu. Bura Heydər Əliyevlə birlikdə Süleyman Rüstəm, Lətif Kərimov, Mirzə İbrahimov, Niyazi, İsmayıl Şıxlı, Süleyman Ələsgərov, Nazim Axundov, Bəxtiyar Vahabzadə, Nəbi Xəzri, Söhrab Tahir, Qabil, Fikrət Sadıq, Xəlil Rza, Nəriman Həsənzadə, Məmməd Araz, İlyas Tapdıq, Cabir Novruz, Tofiq Bayram, Fikrət Qoca, Anar, Elçin və başqa şair, yazıçı, incəsənət xadimləri də gəlmişdi. Onlar poeziya evi və dərnək üzvləri ilə yaxından tanış oldular. Heydər Əliyev bir neçə şairin söylədiyi şeirləri məmnunluqla dinlədi.

Qonaqlar getmək istəyərkən çayçı Süleyman milli geyimdə üst-üstə yığdığı çayla dolu on-on beş stəkanı çox cəldliklə əvvəlcə Heydər Əliyevə, sonra digər qonaqlara təklif etdi və “yoldaş Əliyev, sənə qurban olum, çay içməmiş hara gedirsiniz?! Kəkotu çayıdır, heç olmasa bir stəkan için!”

Heydər Əliyev çayçı Süleymana zarafatla dedi: “Ay qalalı, kəkotu yox, kəklikotu!” Onun bu yaddaqalan şirin zarafatı nə şuşalıların, nə də qonaqların yadından çıxmayıb.

İyulun 29-dan avqustun 2-dək Heydər Əliyev Şuşada qaldı, bir sıra tədbirlərdə - xalça muzeyinin, rəsm qalereyasının, şəhər parkında Natəvanın büstünün açılışında iştirak etdi. Həmin günlərdə Şuşanın tarixinə daha şanlı səhifələr yazıldı.

Heydər Əliyevin Şuşaya bu qədər diqqət və qayğı göstərməsi heç də adi məsələ deyildi. Bu, ilk növbədə Ermənistana, ermənilərə xəbərdarlıq idi ki, Qarabağdan gözlərini çəksinlər. Respublika rəhbərinin Şuşa şəhərinə xüsusi qayğıkeşliklə yanaşması, bir ildə iki dəfə ən məşhur azərbaycanlı ziyalılarla bura gəlməsi Heydər Əliyevin kölgəsini daim qılınclayan, paxıl, xəbis, kinli düşmənlərin gözünə ox kimi batırdı. Sonralar, 1988-ci il fevralın 3-də Stepanakertdə (sovet dövründə belə adlandırılıb – red.) Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi Siyasi Bürosunun üzvü Razumovski və Moskvanın rəsmi nümayəndəsi Solomentsevin də iştirak etdikləri partiya fəalları yığıncağında Qarabağ ermənilərinin Azərbaycandan ayrılması məsələsi müzakirə olunarkən şəhər mətbəəsinin direktoru Yuri Nersesyan belə demişdi: “Heydər Əliyev bizim pionerlərə saray tikmək əvəzinə, hansısa bir xanın vəziri olan mollaya Şuşada mavzoley tikdirdi. Məgər bu ölkədə Leninin mavzoleyindən başqa da mavzoley tikmək olar?!”

1982-ci ilin payızında Heydər Əliyev SSRİ Nazirlər Soveti Sədrinin birinci müavini vəzifəsinə təyin olunması ilə əlaqədar Moskvaya köçdü və bir daha Şuşaya gələ bilmədi.

Heydər Əliyev 1996-cı il mayın 6-da Şuşa və Laçın rayonlarının ictimaiyyəti ilə görüşündə Şuşanın, ümumiyyətlə, Qarabağın Azərbaycan üçün müstəsna əhəmiyyəti olduğunu bildirərək demişdi: “Şuşa Azərbaycanın ən əziz və böyük tarixi olan bir guşəsidir. Şuşanı yaradanlar, Şuşa şəhərini quranlar, Şuşa qalasını tikənlər Azərbaycan torpağının sahibləri olublar və Qarabağda Azərbaycan torpağının daim qorunması, saxlanılması üçün Şuşa şəhərini, qalasını yaradıblar. Bu, Azərbaycan xalqının yaratdığı böyük bir abidədir, təkcə şəhər deyil, böyük bir tarixi abidədir. Bu şəhərdə, onun ətrafında Azərbaycan xalqının bir neçə əsrlik tarixə malik böyük mədəniyyəti, mədəni irsi, qəhrəmanlıq nümunələri yaranıb. Şuşa təkcə şuşalılar üçün yox, bütün azərbaycanlılar üçün vətənini, millətini sevən hər bir vətəndaş üçün əziz bir şəhərdir, əziz bir torpaqdır, əziz bir qaladır, əziz bir abidədir”.

Müsahibimiz söhbətinə belə yekun vurub: “Artıq həmin günlərdən 39 il keçib və 29 il idi ki, Şuşada poeziya və mahnı bayramları keçirilmirdi, 29 il idi ki, Molla Pənah Vaqifin məqbərəsi və Şuşanın digər tarixi abidələri erməni vəhşiliyinin qurbanına çevrilmişdi. Şuşanın nə mədəniyyət və istirahət parklarından, nə də Cıdır düzündən tar, kaman, dəf səsləri eşidilmirdi…

Lakin vaxt gəldi, Heydər Əliyev siyasi kursunun ləyaqətli davamçısı, Prezident İlham Əliyevin Ali Baş Komandan olduğu qüdrətli və şanlı ordumuz öz sözünü dedi. Şuşa “Xarıbülbül” musiqi festivalına ev sahibliyi etdi. Şuşada Molla Pənah Vaqifin məqbərəsi bərpa edildi, bu yurdun şöhrət bayrağı kimi yenidən ucaldıldı. Poeziya bayramı ənənəsi təzədən davam etdirilməyə başladı. “Qarabağ şikəstəsi” Xan Şuşinskinin zəngulələrində yenə də Cıdır düzünün dörd-bir tərəfini dolaşır, Topxanada əks-səda verərək ətrafa yayılır”.

Biz Azərbaycan Prezidenti, Ali Baş Komandan İlham Əliyevə çox təşəkkür edirik, qəhrəman şəhidlərimizin ruhu qarşısında baş əyirik. Mədəniyyət paytaxtımız, mədəniyyət beşiyimiz Şuşanın əsl sahibləri bu gün buraya toplaşıb. Əvvəlki Şuşanın o gözəl günlərində olduğu kimi, gözəl tədbirlərdə hər kəs bir arada, bir yerdədir.

AZƏRTAC xəbər verir ki, bu sözləri Vaqif Poeziya Günləri çərçivəsində Milli Məclisin Mədəniyyət komitəsinin sədri Qənirə Paşayeva jurnalistlərə müsahibəsində söyləyib.

Qənirə Paşayeva deyib: “Şuşada Vaqif Poeziya Günlərinin bərpası dünyadakı bütün azərbaycanlılar üçün möhtəşəm hadisədir. Torpaqlarımızın işğaldan azad edilməsindən çox qısa zaman keçib. Lakin Şuşada bu möhtəşəm quruculuq, abadlıq işlərini görmək insana başqa bir güc verir. Eyni zamanda, bütün dünyaya göstəririk ki, böyük mədəniyyət abidələrini, tarixi abidələri dağıtmaq, məhv etmək ermənilərin xislətidir. Azərbaycan xalqının məqsədi isə hər zaman qurmaq, yaratmaq, inkişaf etdirməkdir. Vaqifin məqbərəsi əvvəlki əzəməti ilə ucalır. Eləcə də güllələnmiş abidələr öz yerinə qaytarıldı. Düşünürəm ki, Üzeyir bəyin, Xurşidbanu Natəvanın, Bülbülün ruhu şaddır. Çox qısa zamanda digər tarix mədəniyyət abidələri də bərpa olunacaq. Şuşa şəhəri mədəniyyət paytaxtımız kimi bütün dünyaya öz şöhrətini daha yüksək səviyyədə təqdim edəcək”.

Şuşanın işğaldan azad edilməsi, Azərbaycanın qədim mədəniyyət mərkəzinin ruhunun özünə qayıtması, ədəbiyyat adamlarının bura gəlişi, Vaqif məqbərəsinin və Poeziya Günlərinin bərpası son dərəcədə böyük bir tarixi hadisədir. Bu, bizim tariximizin parlaq səhifəsidir.

AZƏRTAC xəbər verir ki, bunu Şuşada keçirilən Vaqif Poeziya Günləri çərçivəsində jurnalistlərə müsahibəsində Xalq şairi Sabir Rüstəmxanlı söyləyib. O deyib: “Əslində, Şuşanın işğaldan azad olunması gücünü əsgərlərimizə bəxş edən Şuşanın ruhu idi, tarixi idi. Şəhid edilmiş vətəndaşlarımızın intiqamını almaq ehtirası idi. O qəhrəmanlığın nəticəsində poeziyamız da öz ənənəsini bərpa etdi, bu ənənə Vaqifin sözü, Şuşanın özü kimi əbədi olacaq”.