Bir sıra kitabxanalar kimi Respublika Gənclər Kitabxanası da öz illik fəaliyyətini öncədən qərarlaşdırılan “Əlamətdar Günlərin Təqvimi”nə əsasən formalaşdırır. Belə günlərdən biri 12 aprel - Ümumdünya Aviasiya və Kosmonavtika Günüdür. Respublika Gənclər Kitabxanası bu əlamətdar gün münasibətilə faydalı məlumatlarla zəngin videoçarx hazırlayıb.
Kitabxanadan bildirilib ki, videoçarxda 1961-ci ilin məhz bu günündə tarixdə ilk dəfə Sovet İttifaqı vətəndaşı Yuri Qaqarinin orbitə çıxması, “Vostok” kosmik gəmisi ilə kosmonavtın 1 saat 48 dəqiqə ərzində Yer kürəsi ətrafında dövr etməsi və uğurla Saratov əyalətində yerə enməsi haqqında geniş məlumat verilib.
Videomaterialda kosmosun fəth olunmasına tuşlanan 250 proqramın, orbitdə isə 32 ölkədən bir neçə yüz kosmonavt və astronavt olmasından bəhs edilir. Videoçarxda Yuri Qaqarin, Sergey Avdeyev, Valentina Tereşkova kimi adını kosmonavtika tarixinə qızıl hərflərlə yazdırmış kosmonavtların adları çəkilir.
Kitabxananın əməkdaşları tərəfindən hazırlanan materialda Azərbaycanda aerokosmik sənayenin inkişafı mövzusuna da toxunulub, keçmiş sovet kosmonavtikasının baniləri arasında azərbaycanlı Kərim Kərimovun da adı çəkilib. Ümumilikdə videoçarx izləyicidə ümumdünya aviasiya və kosmonavtika tarixi haqqında dolğun məlumat yaradır.
Sözügedən videoçarxı https://www.instagram.com/p/CNhUPSfhHki/ linki vasitəsilə izləmək mümkündür.
Özbəkistandakı Heydər Əliyev adına Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzində “Nizami Gəncəvi İli” çərçivəsində xeyriyyə tədbiri keçirilib.
Mədəniyyət Mərkəzində keçirilən tədbirdə Daşkənddəki 21, 22, 23 və ölkənin Gülüstan şəhərindəki 30 nömrəli uşaq evlərinin 200-dən artıq şagird və müəllimi iştirak edib. Tədbirdə iştirak edən şagirdlər əsasən valideyn himayəsindən məhrum olmuş, habelə fiziki qüsurlu uşaqlardan ibarət olub.
Əvvəlcə iştirakçılar Azərbaycan tarixi muzeyinə baxıb, Mərkəzin foyesində dahi Nizami Gəncəviyə həsr olunmuş kitab və foto sərgiləri ilə tanış olublar. Sərgidə əsasən Nizami Gəncəvi şəxsiyyəti, şairin yaradıcılığı, hikmətli sözləri, habelə ölkəmizə dair maraqlı kitablar nümayiş etdirilib.
Daha sonra Mərkəzin konfrans zalında giriş sözü ilə çıxış edən Özbəkistandakı Heydər Əliyev adına Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin direktoru Samir Abbasov Azərbaycan-Özbəkistan dostluğundan danışıb, bu dostluğun möhkəmlənməsində, xalqlarımız arasında əlaqələrin inkişafında uşaqların üzərinə böyük məsuliyyət düşdüyünü qeyd edib. O, uşaqların elm və biliklərə yiyələnmələrinin vacibliyini vurğulayıb, Azərbaycan dövlətinin, Heydər Əliyev Fondunun ölkəmizdə uşaq evlərinə qayğısı, onların fəaliyyətinin yüksək səviyyədə qurulması istiqamətində gördüyü işlərdən danışıb. O “Nizami Gəncəvi İli” ilə əlaqədar keçirilən tədbirlər, Nizami Gəncəvini Azərbaycanın və türk dünyasının böyük şairi kimi xarakterizə edib.
30 nömrəli İnternat məktəbinin direktoru Pakizə Əhmədcanova Mədəniyyət Mərkəzinin təşəbbüsünü yüksək qiymətləndirib. O, Azərbaycanla dostluq əlaqələri haqqında danışaraq, dövlətlərimiz arasında yüksək səviyyəli münasibətlərin olduğunu qeyd edib. P. Əhmədcanova tədbirin təşkilatçılarına fəxri diplomlar təqdim edib.
Daha sonra Nizami Gəncəviyə həsr olunmuş sənədli film nümayiş etdirilib.
Tədbirdə Özbəkistanın tanınmış müğənniləri Azərbaycan və özbək dillərində musiqilər ifa edib, uşaq evlərinin musiqi kollektivləri özbək və dünya xalqlarının mahnı və rəqslərini, Mədəniyyət Mərkəzinin nəzdindəki “Azərbaycan qızları” rəqs ansamblının üzvləri milli rəqslərimizi təqdim ediblər.
Sonda uşaqlar nahar süfrəsinə dəvət olunub, onlar milli təamlara qonaq ediliblər.
AMEA Gəncə Bölməsinin Rəyasət Heyətinin və Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun Elmi şurasının qərarlarına əsasən “Nizami Gəncəvi və Azərbaycan xalq yaradıcılığı” monoqrafiyası nəşr edilib.
Bu barədə Gəncə Bölməsindən məlumat verilib. Bildirilib ki, monoqrafiya dahi şairin yaradıcılığında Azərbaycan folklorunun və xalq mərasimlərinin araşdırılmasına həsr olunub. Əsərdə Nizami Gəncəvinin Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatının dastan, nağıl, atalar sözləri və xalq məsəlləri, bayatılar kimi geniş yayılmış janrlarından məharətlə istifadə etdiyi göstərilir. Burada ilk dəfə Nizami Gəncəvi və xalq yaradıcılığı, Nizami irsində Azərbaycan mərasimləri və folklor motivləri elmi cəhətdən tədqiq edilib, böyük şairin xalq adət-ənənələrindəki bir çox incə təfərrüatları müxtəlif bədii vasitələrlə ifadə edildiyi araşdırılıb. Monoqrafiya Nizami Gəncəvi irsini araşdıran tədqiqatçılar, filologiya ixtisasları üzrə təhsil alan tələbə və magistrantlar, doktorant və dissertantlar, həmçinin Nizami yaradıcılığına maraq göstərən geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulur.
Bu gün Seyid Şuşinskinin anadan olmasından 132 il ötür
Qarabağ xanəndəlik məktəbinə mənsub qüdrətli sənətkar Seyid Şuşinski xalqımızın mənəvi dünyasının formalaşmasında müstəsna əhəmiyyət daşıyan qədim muğam ənənələrimizi layiqincə qoruyub yaşadıb. Geniş diapazonlu nadir, ecazkar səsə və yüksək səhnə mədəniyyətinə malik böyük muğam ustası təkrarolunmaz mükəmməl ifaçılıq nümunələri ilə Azərbaycanın musiqi xəzinəsini daha da zənginləşdirib.
Bu gün görkəmli xanəndənin anadan olmasından 132 il ötür.
Seyid Şuşinski 1889-cu il aprelin 12-də Şuşa qəzasının Horadiz kəndində dünyaya göz açıb. Musiqiçilərin hörmətlə “Ağa” deyə üz tutduğu Seyid Şuşinskinin tam adı Mir Möhsün Ağa Seyid olub. Seyid nəslindən olduğuna görə ona “Ağa” deyə müraciət ediblər. Balaca Seyid atasını uşaq yaşlarından itirdiyindən onun tərbiyəsi ilə xalası Məşədi Hürzad məşğul olub. Dövrünün savadlı və açıqfikirli qadını olan Məşədi Hürzad Qarabağın qadın toylarında xanəndəlik edib.
İlk təhsilini mədrəsədə alan Seyid, dini mərasimlərdə və xalq şənliklərində çıxış edib. Seyidin peşəkar xanəndə kimi tanınmasında Azərbaycan xanəndəlik sənətinin beşiyi olan Şuşa mühiti həlledici rol oynayıb. Nadir və gözəl səsə malik Seyid Şuşinski xanəndəlik sənətinin sirlərinə yiyələnmək üçün iki il Mir Möhsün Nəvvabın yanında oxuyub. Onun xanəndə kimi yetişməsində Cabbar Qaryağdıoğlunun böyük təsiri olub. O, Seyid Şusinskini “Şərq musiqisinin incisi” adlandırıb.
Seyid yüksək diapazonlu səsi və muğamları düzgün, səlis oxumaq qabiliyyəti ilə dinləyiciləri, hətta məşhur xanəndələri heyran qoyub. Seyidin muğam öyrənməsində əmisi Məşədi Seyidəlinin böyük əməyi olub. O, Seyidin musiqi təhsili ilə məşğul olur, Sədinin, Hafizin, Füzulinin və Zakirin şeirlərini Seyidə əzbərlədib, muğam üstündə oxudarmış.
Seyid Şuşinski ifa üçün mürəkkəb muğam olan “Çahargah”ı xüsusilə böyük məharətlə oxuyardı, özü də həmişə onu “mayə”dən yox, “Mənsuriyyə”dən başlayardı. Seyid həyatının son illərində, yaşı artıq 74-ü ötmüş olsa da, “Mənsuriyyə”ni eyni şövqlə oxuyarmış. O, öz ifaçılığında klassik şairlər - Hafiz Şirazi, Məhəmməd Füzuli, Seyid Əzim Şirvaninin qəzəllərilə yanaşı, Hüseyn Cavidin və Mirzə Ələkbər Sabirin şeirlərinə də müraciət edib. Seyid 1911-ci ilədək Şuşada yaşamışdı. Həmin il o, toy məclislərinin birində Məşədi Cəmil Əmirovla (bəstəkar Fikrət Əmirovun atası) tanış olur. O, Şuşinskinin ifasını bəyənir və özü ilə onu Gəncəyə aparır.
“Ağa” gəncəlilərin də sevimlisinə çevrilir, o qədər məşhurlaşır ki, onu Tiflisə çağırırlar. Tiflis o zamanlar Qafqazda mədəni həyatın mərkəzi sayılırdı. Beləliklə, Seyid Tiflisə köçərək 1919-cu ilədək orada yaşayır. 22 yaşlı xanəndə bu həyata həvəslə qatılır, teatrlara gedir, tamaşalararası fasilələrdə konsertlər verirdi.
O, ömrünün 60 ilini Azərbaycan musiqi mədəniyyətinin inkişafına həsr edib, gözəl səsi ilə xalqımızın sevimli müğənnisi olub, Yaxın və Orta Şərqdə şöhrət tapıb. Seyid Şuşinski, Mirzə Cəlil, Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev, Hüseyn Cavid və Hüseyn Ərəblinski kimi sənətkarlarla dostluq edib. “Molla Nəsrəddin” jurnalının bir neçə nömrəsinin çıxmasına maddi yardım göstərib.
Dahi bəstəkar Üzeyir Hacıbəylinin məsləhəti ilə Seyid Şuşinski musiqi təhsil ocaqlarında muğam dərsləri deyir, gənc nəslə muğamın sirlərini öyrədib. Görkəmli bəstəkar Fikrət Əmirovun ilk dəfə yaratdığı və dünyada şöhrət qazanmış “Şur” və “Kürdi-Ovşarı” simfonik muğamlarının yazılmasında məsləhətçi kimi Seyid Şuşinskinin böyük köməyi olub.
Zəngin yaradıcılıq yolu keçmiş, Qarabağ xanəndəlik məktəbinin ən böyük simalarından biri olan Seyid Şuşinski musiqi xadimi, pedaqoq, Xalq artisti, Əməkdar müəllim kimi Azərbaycan milli musiqi mədəniyyətinin inkişafında çox mühüm rol oynayıb.
Görkəmli xanəndə 1965-ci ildə vəfat edib, Fəxri xiyabanda dəfn olunub.
Aprelin 16-da Abdulla Şaiq adına Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrı özünün sosial şəbəkəsində məşhur Fransa yazıçısı Ş.Perronun nağılının motivləri əsasında hazırlanan “Sehrbaz qadın” tamaşasını nümayiş etdirəcək.
Tamaşanın quruluşçu rejissoru Anar Məmmədov, quruluşçu rəssamı Rəvanə Yaqubova, bəstəkarı Cahangir Zülfüqarovdur.
Təkəbbürlü dul bir qadın iki qızından birini meşəyə su dalınca göndərir. Meşədə bir sehrbaz qarı qıza yaxınlaşıb ondan su istəyir. Mehriban qız ona su verdikdən sonra qarı qızın bu xeyirxah əməlinin əvəzinə ona sehrinin gücü ilə yaxşılıq edir. Bundan sonra qız hər dəfə danışanda ağzından gül və bahalı daş-qaşlar tökülməyə başlayır. Anası bunu görüb, dərhal o biri qızını da meşəyə göndərir. Bu dəfə meşədə həmin sehrbaz qızın qarşısına şahzadə qiyafəsində çıxır və yaxınlaşıb ondan su istəyir. Təkəbbürlü xarakteri ilə anasına oxşayan bu qız şahzadəyə su vermir. Şahzadə isə onu pis əməlinə görə sehrləyir. Bundan sonra qız hər dəfə danışanda ağzından ilan və qurbağalar tökülür. Bunu görən ana kiçik qızını evdən qovur. Qız meşəyə gəlir və bir ağacın altında oturub ağlamağa başlayır. Bu zaman zadəgan ailəsindən olan bir cavan oğlan qızı görür və bir könüldən min könülə ona vurulur. Qızı götürüb özü ilə saraya gətirir və ona evlənmək təklif edir…
Qeyd edək ki, tamaşa teatrın “YouTube” kanalından saat 12.00-da yayımlanacaq.
Türkiyənin “Bengü Türk” televiziya kanalında yayımlanan “Azərbaycan rüzgarı” proqramının növbəti buraxılışı Xalq rəssamı Mikayıl Abdullayevin andan olmasının 100-cü ildönümünə həsr edilib.
Verilişin qonağı Azərbaycanın Əməkdar rəssamı, İstanbulun Yeditəpə Universitetinin müəllimi, professor Teymur Rzayev olub.
Müəllimi olan Mikayıl Abdullayevin xatirəsinə həsr olunan verilişdə qonaq olduğu üçün qürur hissi keçirdiyini bildirən Teymur Rzayev, Xalq rəssamı haqqında xatirələrini bölüşüb, əsərləri haqqında geniş məlumat verib. Qeyd edilib ki, Azərbaycanın mədəniyyət naziri Anar Kərimovun rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyətinin İstanbul səfəri zamanı Teymur Rzayev şəxsi kolleksiyasından Xalq rəssamı Mikayıl Abdullayev tərəfindən çəkilən orijinal əsəri Şuşada açılacaq muzeyə hədiyyə edib.
Proqramda Mikayıl Abdullayev haqqında videoçarx və onun Nizami Gəncəvinin “Xəmsə”sindəki əsərlərə uyğun hazırlanan mozaikləri nümayiş etdirilib.
Verilişdə Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı (TÜRKSOY) tərəfindən Xalq rəssamının andan olmasının 100-cü ildönümü münasibətilə Türkiyədə təşkil olunan tədbirlərdən bəhs edilib.
Xatırladaq ki, artıq iki ildən çoxdur Azərbaycan mədəniyyətini və tarixini Türkiyə tamaşaçısına yaxından tanıdan “Azərbaycan rüzgarı” proqramının müəllifi və aparıcısı, həmyerlimiz jurnalist Səidə Ömərdir.
Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatının (TÜRKSOY) mərkəzi qərargahında türkdilli ölkələrin müstəqilliyinin bərpasının otuzuncu ildönümü şərəfinə “Tunadan Orhuna İpək Yolu marşrutu” mövzusunda toplantı keçirilib.
TÜRKSOY-un təşkilatçılığı ilə keçirilən toplantıda rəsmi şəxslər, quruma üzv ölkələrin Türkiyədəki səfirləri və diplomatik nümayəndəliklərin təmsilçiləri və digər şəxslər iştirak ediblər.
TÜRKSOY-un Baş katib Düsen Kaseinov, Türkiyə xarici işlər nazirinin müavini Yavuz Selim Kıran, DBDBR dərnəyinin (Doğu Batı Dostluk ve Barış Rallisi dərnəyi) rəhbəri Nadir Serin mövzu ilə bağlı fikir və mülahizələrini bölüşüblər.
Diqqətə çatdırılıb ki, TÜRKSOY-un təşkilatçılığı ilə 2022-ci ilin ikinci yarısında gerçəkləşməsi nəzərdə tutulan “Tunadan Orhuna İpək Yolu marşrutu” layihəsi çərçivəsində hərəkət edəcək karvan Almaniyadan start götürərək Avstriya, Macarıstan, Serbiya, Bolqarıstan, Türkiyə, Gürcüstan, Azərbaycan, Türkmənistan, Özbəkistan və Qırğızıstandan keçməklə Monqolustanda yerləşən Orhun abidələri qarşısında sona çatacaq.
Qeyd olunub ki, layihənin məqsədi dostluğu, qardaşlığı, mehriban qonşuluğu və mədəniyyəti tərənnüm, hərəkət trayektoriyasında təmsil olunan ölkələri təbliğ etməkdir.
Görkəmli ictimai-siyasi xadim, müəllim, həkim, yazıçı, publisist və dramaturq Nəriman Nərimanovun seçilmiş əsərləri gürcü dilinə tərcümə olunub.
İlk dəfə olaraq gürcü dilinə tərcümə edilən kitab aprelin 10-da Tbilisidə M.F.Axundov adına Azərbaycan Mədəniyyət Muzeyində oxuculara təqdim olunub.
Mərasimdə Azərbaycan və Türkiyənin Gürcüstandakı səfirliklərinin məsul əməkdaşları, SOCAR-ın bu ölkədəki nümayəndəliyinin rəhbər heyətinin üzvləri, Azərbaycan və gürcü ictimaiyyətinin təmsilçiləri, yazıçı və şairlər, elm adamları iştirak ediblər.
Muzeyin elmi işçisi Leyla Əliyeva tədbiri açdıqdan sonra aprelin 7-də Gürcüstanın qərbində faciəli şəkildə həlak olanların xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edilib.
Sonra layihənin rəhbəri və kitaba ön sözün müəllifi iqtisadiyyat üzrə fəlsəfə doktoru Aygül İsayeva çıxış edərək N.Nərimanovun həyat və fəaliyyəti, yaradıcılığı barədə ətraflı məlumat verib. Bildirib ki, ictimai-siyasi xadim N.Nərimanovun həyat və yaradıcılığının bir hissəsi Gürcüstanla bağlıdır. N.Nərimanov təkcə Azərbaycanda deyil, Gürcüstanda da böyük hörmətlə xatırlanır. Bu gün Marneulidə böyük ədibin adını daşıyan parkda onun abidəsi ucalır. Bir zamanlar dərs dediyi kənddə də ədibin adı əbədiləşdirilib.
A.İsayeva bildirib ki, bu gün oxuculara təqdim olunan kitabda ədibin “Nadanlıq”, “Nadir şah” pyesləri, “Bahadır və Sona” romanı iki dildə - Azərbaycan və gürcü dillərində işıq üzü görüb.
Sonra Azərbaycanın Gürcüstandakı səfirliyinin məsul əməkdaşı Eldar Bayramov, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Gürcüstan bölməsinin rəhbəri Rafiq Hümbətov və başqaları çıxış edərək N.Nərimanovun yaradıcılığından, dövlətçilik təcrübəsindən danışıb, ictimai-siyasi xadimin işıqlı həyat yolundan bəhs ediblər.
Bildirilib ki, N.Nərimanov ilk qələm təcrübəsi olan “Nadanlıq” əsərini Gürcüstanda yazıb. N.Nərimanov “Nadir şah” əsəri ilə Azərbaycan ədəbiyyatında ilk tarixi faciənin, “Bahadır və Sona” əsəri ilə ilk milli romanın əsasını qoyub.
Qeyd edək ki, əsərləri gürcü dilinə filoloq Oktay Kazımov tərcümə edib.
Həm Vətən müharibəsinə həsr olunmuş, həm də digər sahələrlə bağlı layihələr davam etdirilir. Misal olaraq qeyd edim ki, Mirsadıq Ağazadə “Eviniz abad” adlı bədii film çəkmişdi. Bu filmin çəkiliş materiallarından “Köşk” adlı 5 seriyadan ibarət mini-serial hazırlayırıq. Film noyabr ayına qədər yekunlaşacaq. Artıq serial səsləndirmə mərhələsindədir.
Bunu C.Cabbarlı adına “Azərbaycanfilm” Kinostudiyasının direktoru Fariz Əhmədov deyib.
“Daha bir layihəmiz Bakı Media Mərkəzi ilə birgə hazırladığımız “Biz” adlı sənədli filmdir. Bu filmin layihəsi 44 günlük Vətən müharibəsi dönəmində öz telefonlarında videoçəkilişləri ilə trendə düşmüş insanlardır. Artıq çəkilişlər sona çatıb. Rejissoru Orman Əliyev olan sənədli film montaj prosesindədir və noyabr ayınadək təhvil verməyi düşünürük. Elçin Musaoğlunun “Məryəm” filmi də istehsaldadır. İlin sonuna qədər bu film də təhvil veriləcək. Bundan əlavə, rejissor Vaqif Mustafayevə “Fəryad–2” filminin ssenarisini sifariş etmişik və həmin filmin də istehsalı ilə bağlı Mədəniyyət Nazirliyi ilə danışıqlar gedir”,- deyə Fariz Əhmədov bildirib.
Qeyd edib ki, İctimai Televiziya ilə həftəlik birgə layihə də reallaşdırılır: “İctimai Televiziya bizim yayım dəstəkçimiz olmaqla 24 buraxılışdan ibarət “Bizim kino” adlı verilişi tamaşaçılara təqdim edir. 6 ay efirdə olacaq layihənin artıq 4 verilişi yayımlanıb. Bu layihə 15-20 dəqiqə olmaqla sənədli film formasında kinonun 24 müxtəlif sahəsinə həsr olunmuş silsilə verilişlərdir. Həmçinin 17 klassik Azərbaycan filminin subtitrlərinin hazırlanması ilə məşğuluq. Bu prosesdən sonra ingilisdilli tamaşaçılar filmlərimizi rahat şəkildə izləyə biləcəklər”.
Ötən il İctimai Televiziya ilə “Anamın kitabı” layihəsini reallaşdırdıqlarını bildirən kinostudiyanın direktoru deyib ki, bu il “Nizami Gəncəvi İli” ilə əlaqədar artıq bir müqaviləni imzalamaq üzrədirlər. Bu, 12 seriyadan ibarət film olacaq. Seriallarla bağlı hazırda AzTV ilə danışıqlarımız davam edir.