XƏBƏRLƏR

AMEA akademik Ziya Bünyadov adına Şərqşünaslıq İnstitutunun aparıcı elmi işçisi, iqtisadiyyat üzrə fəlsəfə doktoru Əkrəm Rəhimlinin 2009-cu ildə Bakıda Azərbaycan dilində, daha sonra Tehranda farsca və Trabzonda türkcə çap edilmiş “Mübarizə burulğanında keçən ömür - Seyid Cəfər Pişəvəri (Həyatı və ictimai-siyasi fəaliyyəti)” kitabı rus dilində nəşr olunub.

Bu barədə Şərqşünaslıq İnstitutundan məlumat verilib. Bildirilib ki, kıtabda görkəmli ictimai və siyasi xadim, mütəfəkkir ziyalı Seyid Cəfər Pişəvərinin həyat yolu və mübarizəsindən bəhs edilir. Kitabda çoxsaylı mənbələr və sənədlər əsasında S.C.Pişəvərinin 55 illik həyatının çalarları, milli-demokratik hərəkatda xidmətləri və rolu, Milli Hökumətin süqutundan sonra həyatının son günləri tədqiq və təhlil edilir. Nəşrdə S.C.Pişəvərinin həyat və fəaliyyətinin müxtəlif dövrlərindən, mübarizə meydanında olduğu məqamlardan, zindan divarları arasındakı keçirdiyi günlərdən bəhs edilir, onunla bağlı müxtəlif sənədlər, müraciətlər, məktublar, zindan dəftərlərindən xatirələr təqdim olunur.

Kitab geniş oxucu kütləsi, orta və ali təhsil müəssisələrinin şagird və tələbələri, S.C.Pişəvəri irsi ilə maraqlanan hər kəs üçün nəzərdə tutulub.

Bu il böyük dramaturq Hüseyn Cavidin “Knyaz” faciəsinin ilk dəfə səhnəyə qoyulmasının 100 ili tamam olur. Bu münasibətlə AMEA-nın Hüseyn Cavidin ev-muzeyi əsəri yenidən nəşrə hazırlayır.

Bu barədə AMEA-dan məlumat verilib. Bildirilib ki, bu yaxınlarda əsər ayrıca kitab halında cavidsevərlərin ixtiyarına veriləcək.

Qeyd edək ki, ədəbiyyatımızda öz dəst-xətti ilə seçilən dramaturq “Knyaz” pyesini 1928-1929-cu illərdə yazıb. Bu əsəri ilə müasirliyə daha da yaxınlaşan müəllif yeni əhvali-ruhiyyəni əks etdirə bilib. Hüseyn Cavidin pyesləri 1920-1930-cu illərdə səhnəmizin inkişafında əvəzsiz rol oynayıb. “Knyaz” pyesi də 1930-cu ildə Azərbaycan Dövlət Akademik Dram Teatrında, Gürcüstanda Tiflis Dövlət Qırmızı Ordu Teatrında və Türkiyədə Türk Bədaye Teatrında tamaşaya qoyulub və tamaşaçılar tərəfindən rəğbətlə qarşılanıb. 1930-cu ildə səhnə həyatına başlayan əsər elmi ədəbiyyatda və Akademik Milli Dram Teatrının bəzi afişa və proqramlarında “Dəli knyaz” adı ilə də verilib.

“Knyaz” pyesi ilk dəfə ədibin qızı Turan Cavidin tərtibi ilə 1968-1971-ci illərdə “Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı”nda nəşr olunan üçcildliyə daxil edilib. Əsər 1968-1970-ci illərdə Naxçıvan Dram Teatrının repertuarına daxil edilib və tamaşaya qoyulub.

Özbəkistandakı Heydər Əliyev adına Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzi ölkələrimiz arasında mədəni əlaqələrinin inkişafında xüsusi rol oynayır. Mərkəz tərəfindən Özbəkistan mediasında Azərbaycanın ədəbiyyatı, tarixi, mədəniyyəti haqqında sistemli şəkildə məqalələr çap edilir.

Bu barədə “Vikipediya" üzrə mütəxəssis, diaspor üzrə araşdırmaçı-ekspert Elnur Eltürk məlumat verib. O bildirib ki, Mərkəz iki qardaş ölkə arasında ədəbi əlaqələrin inkişafında körpü funksiyasını uğurla yerinə yetirir. Xüsusilə Mərkəz tərəfindən “Vikipediya” istiqamətində görülən effektiv və nəzərəçarpacaq fəaliyyət strategiyası həyata keçirilir.

“Mərkəzin fəaliyyəti haqqında danışırıqsa, onların azad ensiklopediya olan “Vikipediya”da ölkəmizlə bağlı gördükləri işi xüsusi qeyd etmək lazımdır. Mədəniyyət Mərkəzi tərəfindən “Vikipediya”nın özbək dili bölməsi müxtəlif materiallarla zənginləşdirilir. Mərkəzin könüllüləri “Vikipediya”nın özbək dili bölməsində Azərbaycanın mədəniyyəti, tarixi, ədəbiyyatı və görkəmli şəxsiyyətləri haqqında məqalələrin yaradılması və yerləşdirilməsini peşəkar səviyyədə həyata keçirirlər. Əminliklə demək olar ki, Mərkəzdə “Vikipediya”da peşəkar səviyyədə işləyən komanda yaradılıb. Mərkəzin “viki” könüllüləri tərəfindən ümummilli lider Heydər Əliyev, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva, Nizami Gəncəvi, Məhəmməd Füzuli, Şah İsmayıl Xətai, Seyid Əzim Şirvani, Hüseyn Cavid, Cəlil Məmmədquluzadə, Mirzə Ələkbər Sabir, Mikayıl Müşfiq, Leyla Bədirbəyli, Xan Şuşinski, Qarakənd faciəsi, Xocalı soyqırımı, Zəngəzur, Şuşa rayonu, İrəvan xanlığı, şəhid general Polad Həşimov, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti, Qız qalası haqqında və digər mövzularda özbək dili bölməsində məqalələr zənginləşdirilib. Siyahını daha da artırmaq olar və bu barədə mərkəzin saytında xüsusi məlumat verilib. Ümumilikdə könüllülər tərəfindən Azərbaycanla bağlı onlarla məqalə yaradılıb. Bu gün də “viki” könüllülər tərəfindən ciddi araşdırmalar aparılır. Məqalələrdəki boşluqlar aradan qaldırılır və əsaslı mənbələrlə zənginləşdirilir. Bu isə özbək dili bölməsində Azərbaycanla bağlı məqalələrin daha keyfiyyətli olmasını şərtləndirir. Zənginləşdirilən məqalələr vasitəsilə özbək oxucuları Azərbaycanla bağlı məlumatları asanlıqla əldə edirlər. Mərkəz, həmçinin Ermənistanın işğalçılıq siyasətini dolğun məlumatlarla özbək cəmiyyətinə çatdırır. Azərbaycanda ”Vikipediya” fəaliyyətinin üzvü olaraq Mərkəzin bu istiqamətdə uğurla həyata keçirdiyi işlərdən qürur hissi keçirirəm. Bu işdə fəallıq göstərdikləri üçün Özbəkistandakı Heydər Əliyev adına Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin direktoru Samir Abbasova, bu qurumun könüllüsü Yusif Məmmədova, AMEA-nın Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun əməkdaşları Kərimulla Məmmədzadəyə və Nəzrin Atabəyliyə, Mərkəzi Elmi Kitabxananın əməkdaşı Nuray Tanrıverdiyevaya təşəkkür edirəm. Qeyd edim ki, bu günlərdə Mərkəzin yaradılmasının 10 ili tamam olur. Bu münasibətlə Mərkəzin rəhbərliyini və əməkdaşlarını təbrik edirəm. Əminəm ki, onlar bundan sonra da Azərbaycan adına uğurlu layihələrə imza atacaqlar”, – deyə Elnur Eltürk qeyd edib.

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) Mərkəzi Elmi Kitabxanası (MEK) akademik Adil Qəribovun biblioqrafik göstəricisini hazırlayıb.

Kitabxanadan bildirilib ki, biblioqrafik göstəricinin elmi redaktoru akademik Rasim Əliquliyev, ixtisas redaktoru və məsləhətçisi MEK-in direktoru Sevil Zülfüqarova, tərtibçiləri professor Teymur Ağayev, dosent Şəhla Tahirqızı, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Cəlal Nağıyev, Günel İmanova, Aydan Qəribli və Səbinə Məmmədovadır.

“Elm” nəşriyyatında çap edilən biblioqrafik göstəricidə akademik Adil Qəribovun həyatı və elmi fəaliyyət istiqamətləri haqqında məlumatlar əks olunub. Biblioqrafik məlumat kitabı nüvə fizikası və kimyası, radiasiya materialşünaslığı, atom-hidrogen energetikası və digər sahələrdə elmi-tədqiqat aparan alim və mütəxəssislər, doktorantlar, ali məktəb müəllimləri, tələbələr, eləcə də bu sahə ilə maraqlanan oxucular üçün nəzərdə tutulub.

Biblioqrafik göstərici “Azərbaycanın elm və mədəniyyət xadimləri” seriyasından nəşr olunub.

Mədəniyyət Nazirliyinin ictimaiyyət tərəfindən böyük maraqla qarşılanan onlayn layihələrindən biri olan “Muzey eksponatının hekayəsini sən danış” müsabiqəsinin növbəti “Ən yaxşı xarici dildə yazılan hekayə“ və “Ən yaxşı hekayə“ kateqoriyaları üzrə qalibləri mükafatlandırılıb. Qaliblərə diplom və hədiyyələr nazirliyin Muzey işi və mədəni sərvətlərə nəzarət şöbəsində təqdim edilib. Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən cari ilin 14 aprel tarixində elan edilən müsabiqənin əsas məqsədi cəmiyyətdə muzey işi sahəsinə yaradıcı münasibətin inkişaf etdirilməsi, istedadlı müəlliflərin aşkara çıxarılması, həmçinin mədəniyyətimizə marağın artırılmasıdır. Müsabiqə çərçivəsində Museum.az “Facebook” səhifəsinin izləyicilərinə Bakı şəhərinin aparıcı muzeyləri – Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyinin və Azərbaycan Milli Xalça Muzeyinin fondunda qorunub saxlanılan, zəngin tarixə malik olan Azərbaycan incəsənəti, xalça, təsviri və dekorativ-tətbiqi sənət nümunələrindən seçilmiş tarixi, bədii, elmi əhəmiyyət kəsb edən 14 unikal eksponat təqdim edilmişdi. Müsabiqə iştirakçıları eksponatlardan birini seçərək ona həsr olunmuş yeni hekayə yazmalı idi. Müsabiqənin dörd kateqoriya – “Qran Pri“ kateqoriyası üzrə 3, “Ən yaxşı xarici dildə yazılan hekayə“ kateqoriyası üzrə 4, “Ən yaxşı məktəbli hekayəsi“ kateqoriyası üzrə 3 və “Ən yaxşı hekayə“ kateqoriyası üzrə 9 olmaqla ümumilikdə 19 qalibi münsiflər heyəti tərəfindən seçilib. Xatırladaq ki, ölkədə tətbiq olunan xüsusi karantin rejiminin tələbləri nəzərə alınaraq, sentyabrın 16-da Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyində keçirilən mükafatlandırma mərasiminə iki əsas kateqoriya (Qran Pri və “Ən yaxşı məktəbli hekayəsi) üzrə 5 qalib dəvət olunmuş və Mədəniyyət nazirinin birinci müavini, nazirin vəzifələrini müvəqqəti icra edən Anar Kərimov tərəfindən qaliblər mükafatlandırılmışdı. Müsabiqənin bütün qaliblərinin hekayələrinin toplanaraq kitab şəklində nəşr edilməsi və ictimaiyyətə təqdim edilməsi də nəzərdə tutulur.

Məlum olduğu kimi, Avropa Şurasının “Avropada mədəniyyət siyasəti və təmayülləri Kompendiumu” adlı beynəlxalq layihəsi 1998-ci ildən etibarən davam etdirilir və Avropanın qırx iki ölkəsi tərəfindən hazırlanan milli məruzələr müvafiq veb-portalda (https://www.culturalpolicies.net/) yerləşdirilir. Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyi bu layihəyə 1999-cu ildən qoşularaq fəal iştirak edir. Layihənin 10 illik yubileyinə həsr olunmuş Avropa Şurasına üzv dövlətlərin Milli Müəlliflərinin İllik Assambleyası 4-5 dekabr 2008-ci ildə Bakı şəhərində təşkil olunmuşdur. Beynəlxalq layihənin nəticələri “Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Konsepsiyası”nda nəzərə alınmış, nazirlik tərəfindən həyata keçirilmiş “Şəhər (rayon) mədəniyyət mərkəzlərinin yaradılması”, “Xalq yaradıcılığı paytaxtları”, “Azərbaycan qeyri-maddi mədəni irs nümunələrinin Dövlət Reyestri” kimi innovativ proqram və layihələrin hazırlanmasında geniş istifadə olunmuşdur. Məsələ ilə əlaqədar, cari ilin 24 sentyabr tarixində “Mədəniyyət siyasəti və təmayülləri Kompendiumu Assosiasiyası”nın Milli Ekspertlərinin onlayn görüşü təşkil olunmuşdur. Görüşdə Assosiasiyanın 2021-2023-cü illlər üçün İş Planı müzakirə edilmiş, Assosiasiyanın İdarə Heyətinin yeni üzvləri təqdim olunmuş və seçilmiş, Avropa və milli mədəniyyət siyasətləri müzakirə edilmişdir. Milli ekspert olaraq tədbirdə iştirak edən nazirliyin sektor müdiri Yaşar Hüseynli müzakirələr zamanı hazırda Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyində aparılan islahatlardan danışaraq, daxili və xarici mədəniyyət siyasətinin əsas istiqamətlərinin və prioritetlərinin müasir dövrün tələblərinə uyğun olaraq müəyyən olunmasını qeyd etmişdir. Kompendium layihəsinin beynəlxalq nüfuzunu və çoxsaylı izləyicilərinin mövcudluğunu, mədəniyyət siyasəti sahəsində beynəlxalq təcrübədən bəhrələnmək və Azərbaycan həqiqətlərini dünya ictimaiyyətinə çatdırılmaq imkanlarını nəzərə alaraq, Azərbaycan Respublikası mədəniyyət nazirinin birinci müavini, mədəniyyət nazirinin vəzifələrini müvəqqəti icra edən Anar Kərimovun tapşırığına əsasən, Kompendium Assosiasiyası ilə daha sıx əlaqələrin qurulması imkanları araşdırılır.

Muzey Sərvətləri və Xatirə Əşyalarının Elmi Bərpa Mərkəzi (MSXƏEBM) Lənkəran, Lerik, Astara rayonlarının muzey müəssisələrində və Heydər Əliyev mərkəzlərində çalışan əməkdaşlar üçün Mədəniyyət Nazirliyinin 2020-ci ilin II yarımilinin iş planının müvafiq bəndinin icrası ilə əlaqədar “Tarixin yaddaşı unudulmur: Faşizm üzərində qələbənin 75 illiyinə həsr olunur” adlı növbəti regional onlayn seminar keçirilib. Tədbirdə 1941-45 ci illərdə baş vermiş Böyük Vətən müharibəsinə və qələbənin əldə olunmasında Azərbaycan xalqının igid oğul və qızlarının qəhrəmanlıqlarından, habelə Azərbaycanın mədəniyyət və elm xadimlərinin xidmətlərindən söhbət açılıb. Vurğulanıb ki, 1941-1945-ci illərdə qazanılmış qələbədə üç amil həlledici rol oynayıb. Onlardan biri Azərbaycanın Bakı nefti ilə cəbhəyə köməyidir. Müharibə illərində ölkənin neft və neft məhsulları, təyyarələrin və tankların motor yağı, benzinlə təmin edilməsinin dörddə üçü Azərbaycanın istehsalı idi. Akademik Y. Məmmədəliyev də öz kəşfi ilə Iikinci Dünya müharibəsi illərində aviasiyamızın yüksək oktanlı yanacaqla təmin edilməsinə kömək edib. Azərbaycanlılardan ibarət 416-cı, 402-ci, 396-cı, 223-cü, 77-ci diviziyalar Simferopolun, Odessanın və digər şəhərlərin, 77-ci diviziya Polşa və Çexoslovakiyanın, 223-cü diviziya Yuqoslaviyanın azad olunmasında fəal iştirak ediblər. 416-cı diviziya Qafqazdan Berlinə qədər böyük döyüş yolu keçib, Berlinin süquta yetirilməsində xüsusi fəallıq göstərib. Qeyd edilib ki, azərbaycanlı döyüşçülər partizan dəstələri tərkibində Avropanın bir neçə ölkəsində faşizmə qarşı müqavimət hərəkatında fəal iştirak etmişlər və beləliklə, həmvətənlərimizin təqribən 130 nəfəri Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adına layiq görülüb. 30 nəfəri “Şöhrət” ordeninin hər üç dərəcəsi ilə təltif edilmişdir. Azərbaycandan olan 170 min əsgər və zabit SSRİ-nin müxtəlif orden və medalları ilə təltif olunublar. Tədbir zamanı qeyd olunan faktlara aid maddi sübutların – müxtəlif vaxtlarda mərkəzin bərpaçı–rəssamları tərəfindən bərpa olunmuş nadir muzey əşyalarının bərpasını əks etdirən fotoşəkillərindən ibarət videoçarx nümayiş etdirilib.

Azərbaycan peşəkar milli teatrı olan Şuşa Dövlət Musiqili Dram Teatrı 147-ci mövsümünü açıb. Teatrın yaradıcı heyəti teatr mövsümünü milli dramaturgiyamızın banisi Mirzə Fətəli Axundzadənin “Sərgüzəşti–vəziri–xani–Lənkəran” komediyası ilə açıb. Səhnə əsəri teatrın “Facebook” səhifəsində yayımlanıb. Qeyd edək ki, tamaşanın quruluşçu rejissoru Əməkdar artist Loğman Kərimovdur.

“Xəzərin dalğaları” adlı birinci Bakı Beynəlxalq Suluboya Festivalı çərçivəsində ustad dərsininin növbəti qonağı “İWS Azerbaijan” cəmiyyətinin sədr müavini rəssam Səbinə İskəndər olacaq. Akvarelsevərlər ustad dərsini sentyabrın 25-də saat 12:00-da Xətai Sənət Mərkəzinin sosial media hesabları (facebook-Xetaisenetmerkezi, instagram-@xetaisenetmerkezi) üzərindən canlı yayımla, eləcə də Azərbaycan Dövlət Rəsm Qalereyasının www.azgallery.az və Xətai Sənət Mərkəzinin www.xsm.az saytı vasitəsilə izləyə bilərlər. Festival suluboya (akvarel) texnikası ilə çəkilmiş əsərlərə marağı artırmaq, həmçinin təsviri sənətin bu istiqamətində çalışan yerli və xarici rəssamların yaradıcılığında Azərbaycanın təbiəti, tarixi abidələri, mədəniyyətini, həmçinin müasir inkişafını dünyaya göstərmək məqsədilə həyata keçirilir. Qeyd edək ki, festival Mədəniyyət Nazirliyi, Azərbaycan Rəssamlar İttifaqı, Azərbaycan Dövlət Rəsm Qalereyası, İWS Globe – Beynəlxalq Suluboya Cəmiyyətinin Azərbaycan nümayəndəliyi (İWS Azerbaijan) və Xətai Sənət Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə “Könüllülər ili” çərçivəsində təşkil olunub.

Sentyabrın 26-da Abdulla Şaiq adına Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrı sosial şəbəkədən məşhur Fransa yazıçısı Ş.Perronun nağılının motivləri əsasında hazırlanan “Çəkməli pişik” tamaşasını nümayiş etdirəcək. Tamaşanın quruluşçu rejissoru Anar Məmmədov, quruluşçu rəssamı Rəvanə Yaqubova, bəstəkarı Cahangir Zülfüqarovdur. Xüdbinlik, lovğalıq və yalançılığın komik oyun üslubu ilə tənqid olunduğu tamaşada Qoca dəyirmançının kiçik oğluna miras kimi qalan pişiyi və onun sayəsində sahibinin zəfərləri ön plana çıxarılır. Qeyd edək ki, tamaşa teatrın “YouTube” kanalında saat 12-də yayımlanacaq.